Cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında çalışan ulusal veya yerel sivil toplum kuruluşları, akademik kurumlar, inisiyatifler, meslek örgütleri, akademisyenler ve aktivistlerin bir araya geldiği Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları (CİSÜ) Platformu, IPSOS Araştırma işbirliğiyle yürüttüğü, 6 il (Adana, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Trabzon) özelinde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) Hizmetleri Araştırma Raporu’nun sonuçlarını açıkladı. Görüşmelerin gerçekleştirildiği şehirlerde özellikle aile planlaması ürünlerinin ve hizmetlerinin eksikliği en önemli sorun olarak öne çıktı.
CİSÜ Platformu’nu Güçlendirme Projesi kapsamında, yerel düzeyde savunuculuk faaliyetlerinin ilk adımı olarak Adana, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Trabzon’da CSÜS hizmetleriyle ilgili saha araştırması yapıldı.
Araştırmayla toplam 6 şehirde sağlık kurumu çalışanlarından elde edilen verilere dayanılarak, bu illerdeki CSÜS hizmetleri ve haklarının güncel durumunun ortaya konulması amaçlandı. Görüşülen sağlık çalışanları, genel olarak verilen danışmanlık hizmetlerini yetersiz buluyor. Araştırmada zaman kısıtı, günlük başvuran kişi yoğunluğu, iki taraflı olarak konu üzerine açıkça konuşmaktaki çekince ve zorlanma, toplumun tabu algısı ve dezavantajlı gruplara yönelik ayrımcı tutumlar ve kontraseptif malzeme eksikliğine işaret edildi. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen görüşmelerde özellikle kontraseptif malzeme eksikliğinin ciddi bir sorun haline geldiği görüldü. 6 il genelindeki sağlık çalışanları, kondom haricinde kontraseptif malzemelerin kurumlara çok seyrek ve az sayıda geldiğini, CSÜS konusunda kendilerine başvuranların ihtiyaçlarını karşılayacak seviyede aile planlamasına yönelik malzeme sağlanamadığını vurguladılar.
Araştırmada, CSÜS hizmetlerine erişimde en çok sıkıntı yaşayan gruplar arasında LGBTİ+ ve engelli bireylerin yer aldığı ve CSÜS hizmetlerinin kapsayıcılığının artırılması gerektiği belirtildi. Raporda özellikle halkın CSÜS hizmetleriyle ilgili bilgi eksikliği ve hizmet talebindeki çekincelerinin aşılabilmesi ve hizmete erişimin artırılması için şu çözüm önerileri dile getirildi:
Devletin, kamu spotları, iletişim materyalleri ile halkı bilgilendirmesi, 1. basamak sağlık kurumlarına başvurmaya teşvik etmesi ve bu konudaki olumsuz toplumsal algıları yıkması gerekiyor. CSÜS ile ilgilenen bir birim kurularak, sadece bu konu ile ilgilenen personellerin 1. basamak sağlık kurumlarında yer alması, ayrıca kurum içerisinde bu konu için özel bir alan ayrılmasıyla birlikte hem zaman kısıtı sorunu çözülecek hem de kişilerin kendilerini daha rahat hissetmesi sağlanabilecek. Dezavantajlı hale getirilmiş gruplar, özellikle engelliler, gençler ve LGBTİ+’lar için ihtiyaçlarına özgü danışmanlık sağlanarak, Sağlık Bakanlığı tarafından gençlere yönelik resmi bir platform oluşturulabilir. Tanı ve tetkik hizmetleri geliştirilebilir, çeşitlendirilebilir ve taramalar sıklaştırılabilir. Kurumlar arası koordinasyon yetersiz bulunurken, özellikle 1. basamak ile 2. basamak kurumlar arasındaki koordinasyonun daha sistemli ve devamlı hale getirilmesi ve kurumlar arası iletişimin güçlendirilmesi gerektiği sağlık çalışanlarının beklentileri arasında yer aldı.
Görüşülen sağlık çalışanları Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanmış, kaliteli, güvenilir, renkli basım, güncel, kısa, kolay anlaşılabilir, yönlendirici materyaller talep ediyorlar. Materyallerin bol görsel içermesi önemli bulunurken, üreme sistemi maketi gibi görsel materyallerin de 1. basamak sağlık kurumlarında yer alması talep ediliyor. Mevcut materyallerin içeriğini yetersiz bulan sağlık çalışanları, aile planlaması ve korunma yöntemlerinin, CYBE ve tedavi yöntemleriyle ilgili bilgilendirmelerin, güvenli cinselliğe dair detayların (cinsel haklar, istismar gibi), cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimlerin, gebe izlem süreçlerine dair detayların da materyallerde yer almasını beklediklerini kaydettiler.
Halka verilen CSÜS ile ilgili seminer ve eğitimler eskiden daha sık yapılırken bunların sayısının gittikçe azaldığı belirtiliyor. Özellikle okullarda farklı yaş gruplarına göre özelleştirilmiş CSÜS’ün seminerler ve eğitimler yoluyla aktarılması bekleniyor. Öte yandan halk eğitim merkezleri, belediyeler, müftülük vb. kurumlar ile yapılacak işbirliklerinin de halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek açısından önemli olduğu ifade ediliyor.
Raporun tamamını okumak için: https://cisuplatform. org.tr/6-il-ozelinde-cinsel-saglik-ve-ureme-sagligi-csus-hizmetleri-arastirma-raporu/
